Two butterflies went out at Noon

Two butterflies went out at Noon –
And waltzed upon a Farm –
Then stepped straight through the Firmament
And rested, on a Beam –

And then – together bore away
Opon a shining Sea –
Though never yet, in any Port –
Their coming, mentioned – be –

If spoken by the distant Bird –
If met in Ether Sea
By Frigate, or by Merchantman –
No notice – was – to me –

F571/J533/1863

Rond de Middag gingen twee vlinders uit –
Voor een wals op een Boerderij –
Stapten toen dwars door het Firmament
En namen rust, op een Zonnestraal –

En toen – trokken ze samen weg
Op een glinsterende Zee –
Hoewel nog nooit, in enig Haven –
Hun komst, gemeld – is –

Of ze met een verre Vogel spraken –
Of in de Atmosferische Zee
Een Fregat, of Koopvaarder tegenkwamen –
Daarvan kwam – geen bericht – naar mij –

Emily Dickinson heeft het gedicht in 1878 herschreven. Bij de nieuwe versie heeft ze meer dan veertig varianten aangegeven!

Two Butterflies went out at Noon
And waltzed upon a Farm
And then espied Circumference
And caught a ride with him –
Then lost themselves and found themselves
In eddies of the sun
Till Rapture missed Peninsula –
And Both were wrecked in Noon –
To all surviving Butterflies
Be this Fatuity
Example – and monition
To entomology –

Rond de Middag gingen twee vlinders uit
Voor een wals op een Boerderij
Bespeurden toen de Hemelruimte
Maakten er een ritje mee –
Verloren zich en vonden zichzelf
In de wervelingen van de zon
Tot de Extase Vaste grond verloor –
En Beiden omkwamen in de Middag –
Laat voor alle nog levende Vlinders
Deze Stommiteit
Voorbeeld – en waarschuwing zijn
Voor entomologen –

“Circumference”: hemelruimte. Het betekent letterlijk: omtrek van een cirkel, cirkelgang. Het is een centraal thema van Emily Dickinson en typeert haar opvattingen. Op velerlei wijze wordt het geïnterpreteerd en het is zeker niet eenduidig. Het verwijst naar de cyclische dynamiek van de natuur (de seizoenen, de tijden van de dag, de levensfasen). Maar het is geen gesloten systeem, want het nodigt uit en is verbonden met wat erbuiten ligt (oneindigheid, hemel, god). Een cyclus, of omtrek die alsmaar groter wordt en uitdijt. Zo is het licht van de zon verbonden met het eeuwig licht, de aarde met de hemel, leven met dood, wat bekend is met het onbekende. “Circumference” veronderstelt openheid en doorbreekt elk binaire denken. Omdat Emily Dickinson een wiskundig begrip gebruikt, vind ik “ruimte” een plausibele vertaling. Met ruimte bedoel ik alles wat ons in contact brengt met het geheim van het leven. Het kan een diepe blijdschap en zelfs extase teweegbrengen, waar mens en god elkaar raken.
“Eddies”: draaikolken, wervelingen. Een vergelijkbaar beeld vind je meer bij mystici (Hildegard van Bingen, Hadewijch).
“Peninsula”: schiereiland. Voor Emily Dickinson heeft het woord vaker de betekenis van vaste grond, veilige haven.
“Entomology”: entomolgie, studie van insecten.

Een selectie uit de vele varianten:
– voor regel 3: “Then overtook – Circumference” (Toen overviel hen ¬– de Hemelruimte);
– voor regel 4: “And took a Bout with him” (En maakten er een wedstrijdje van);
– voor regel 5: “Then chased themselves and caught themselves” (Gingen achter elkaar aan en vingen elkaar);
– voor regel 6: “In fathoms in the sun” (Diep in de zon), “In Rapids of the sun” (In de Kolken van de zon), “In gambols with the sun” (In salto’s met de zon), “In frenzies with the sun” (In een razernij met de zon) en “In antics in the sun” (Uitzinnig in de zon);
– voor regel 7: “Till gravitation missed them” (Tot de zwaartekracht hen losliet). En met nog meer varianten voor “missed” in deze zin: ”chased“ (opjaagde), “humbled” (vernederde), “ejected” (verdreef) en “grumbled” (verveelde);
– voor regel 7 ook: “Until a zephyr pushed them” (Tot een zomerbriesje hen verdreef). En met varianten voor “pushed”: “spurned” (afwees) en “scourged” (geselde).
– voor “wrecked” (regel 8): “Drowned”(Verdronken), “quenched” (doofden uit) en “Whelmed” (werden overstelpt);
– voor “Fatuity” (regel 10): “Biography’ (Levensloop).