Emily Dickinson – Gedichten

Welkom

Emily Dickinson (1830-1886) schrijft fascinerende gedichten. Haar intense aandacht voor het alledaagse verbindt zij met de universele geheimen van het leven. Dat maakt haar gedichten mysterieus. Haar eigenzinnige en staccato dichtkunst klinkt modern. De vertalingen zijn niet bedoeld om haar wonderlijke taal uit te leggen, maar willen wel haar intrigerende dichtkunst toegankelijker maken.

Wekelijks worden nieuwe vertalingen toegevoegd. De index geeft een overzicht van de vertaalde gedichten; alfabetisch gerangschikt op de beginregel van het origineel. Een register van veel voorkomende thema’s bij Emily Dickinson wordt uitgewerkt. Haar geliefde dieren en planten krijgen een gezicht. Minder bekend met haar gedichten? Lees de introductie…

No man saw awe, nor to his house

No man saw awe, nor to his house
Admitted he a man
Though by his awful residence
Has human nature been.

Not deeming of his dread abode
Till laboring to flee
A grasp on comprehension laid
Detained vitality.

Returning is a different route
The Spirit could not show
For breathing is the only work
To be enacted now.

“Am not consumed,” old Moses wrote,
“Yet saw him face to face” –
That very physiognomy
I am convinced was this

J1733/F1342/?

Geen mens heeft Gods majesteit gezien, noch
Heeft hij iemand in zijn huis toegelaten
Hoewel een menselijk wezen wel
Bij zijn ontzagwekkende residentie is geweest.

Zijn gevreesde hemelverblijf had hij niet in de gaten
Tot hij zijn best deed te ontsnappen
In de greep die zijn bevattingsvermogen omknelde
Zat zijn vitaliteit gevangen.

Ervan terugkeren gaat via een andere weg
Die de Geest niet kan laten zien
Want weer gaan ademen is het enige werk
Dat nu verricht moet worden.

“Ik ben niet verteerd,” schreef de oude Mozes,
“Toch zag ik hem van aangezicht tot aangezicht” –
Dat dit hetzelfde verschijnsel is
Daarvan ben ik overtuigd

“Awe”: ontzag gepaard met vrees en binnen puriteinse kring vaak gebruikt voor Gods majesteit.
Emily Dickinson verdraait het verhaal van Mozes. Mozes mocht juist niet het aangezicht van God zien (Exodus 33, 20). Als Mozes bij de berg Horeb een brandende braambos ziet, geeft hij aan dat deze niet door het vuur verteerd werd (Exodus 3,2).
Variant voor de regels 4: “Has Human Nature gone –“ (Menselijke Wezens verdwenen zijn – ).

How dare the robins sing

How dare the robins sing,
When men and women hear
Who since they went to their account
Have settled with the year! –
Paid all that life had earned
In one consummate bill.
And now, what life or death can do
Is immaterial.
Insulting is the sun
To him whose mortal light
Beguiled of immortality
Bequeath him to the night.
Extinct be every hum
In deference to him
Whose garden wrestled with the dew,
At daybreak overcome!

J1724/F1782/?

Hoe durven de roodborsten te zingen,
Als mannen en vrouwen naar hen luisteren
Die hun rekening opmaakten
En afgerekend hebben met het jaar! –
Zij betaalden voor alles wat het leven had gekregen
In één eindafrekening.
En nu, wat leven of dood nog kan doen
Is niet relevant.
Een belediging is de zon
Voor wie het sterfelijke licht
Belazerd heeft met onsterfelijkheid
En nu overlaat aan de nacht.
Uitgestorven is elk gezoem
Uit eerbied voor hem
Wiens tuin worstelde met dauw,
En bij het aanbreken van de dag was verwoest!

“Robin” is de favoriete vogel van Emily Dickinson. Het ligt voor de hand om te vertalen met Roodborstje. Dat is eigenlijk te vriendelijk, want de Amerikaanse ‘Robin’ is de Roodborstlijster. Deze lijster is groter en schichtiger dan het schattige roodborstje in Europa. Hij gedraagt zich meer als een ekster of kauw en zingt ook melodieuzer. Vandaar mijn keuze om “Robin” te vertalen met “Roodborst”.
“Account”: mogelijk bedoelt Emily Dickinson dat de doden hun definitieve afrekening met het jaar hebben gemaakt. Ze hebben de gekregen tijd definitief afbetaald.

She laid her docile Crescent down

She laid her docile Crescent down
And this confiding Stone
Still states to Dates that have forgot
The News that she is gone.

So constant to it’s Stolid trust
The Shaft that never knew –
It shames the Constancy that fled
Before it’s Emblem flew –

J1396/F1453/1877

Ze legde haar bescheiden Levenscyclus neer
En deze betrouwbare Steen
Zal er nog staan in Tijden die Het Nieuws
Dat ze heengegaan is, vergeten zijn.

Zo standvastig in zijn Onbewogen vertrouwen
Is de Grafsteen die van niets wist –
Het beschaamt de Standvastigheid die verdween
Voordat haar Herkenningsteken vervaagde –

Het gedicht zat ook in een brief, waarbij geschreven was dat het om een grafschrift ging.
“Crescent”: (letterlijk) maansikkel, halve maan. Emily Dickinson gebruikt het woord in diverse betekenissen, al naargelang de context.
“Constancy”: standvastigheid, hier in de betekenis van loyaliteit, trouw van nabestaanden die het graf bezoeken.
Er bestaat ook een ‘mannelijke’ variant van dit gedicht; “He laid his docile….”
Evenals een variant voor “Confiding” (regel 2): “Mechanic”.

A nearness to Tremendousness

A nearness to Tremendousness –
An Agony procures –
Affliction ranges Boundlessness –
Vicinity to Laws

Contentment’s quiet Suburb –
Affliction cannot stay
In Acres – It’s Location
Is Illocality –

J963/F824/1864

Nabijheid van Oneindigheid –
Heeft een Doodsstrijd te bieden –
Lijden strekt zich uit tot Grenzeloosheid –
Dat Vlakbij Vrede ligt

De rustige Buitenwijk van innerlijke Rust –
Lijden is niet aan
Een Plek gebonden – De Location ervan
Is Niet bepaald –

“Tremendous”: Ontzagwekkend. Het zelfstandig naamwoord gebruikt Emily Dickinson vaker voor onmetelijkheid, oneindigheid, godheid.
“Laws”: wetten. Volgens het Emily Dickinson Lexicon ook in de betekenis van natuurwetten of vrede.

Proud of my broken heart

Proud of my broken heart,
since thou did’st break it,
Proud of the pain
I did not feel till thee,

Proud of my night,
since thou with moons dost slake it,
Not to partake thy passion,
my humility.

Thou can’st not boast, like Jesus,
drunken without companion
Was the strong cup of anguish
brewed for the Nazarene

Thou can’st not pierce tradition
with the peerless puncture,
See! I usurped thy crucifix
to honor mine!

J1736/F1760/?

Trots ben ik op mijn gebroken hart,
sinds jij het brak,
Trots ben ik op de pijn
die ik niet voelde zolang jij er was,

Trots ben ik op mijn nacht,
sinds jij het met manen stilt,
Om mijn schuchterheid
Niet met jouw passie te delen.

Jij kunt niet, zoals Jezus, er prat op gaan
in je eentje dronken te zijn
Dat was de intense beker van angst,
bereid voor de Nazarener

Jij kunt niet de traditie
met de weergaloze prik doorboren
Kijk! Ik nam jouw plaats in op het kruis
om het mijne te eren!

“Pierce”: slaat zowel op de christelijke traditie van de kruisweg (doorbreken) als op de prik van de speer, die Jezus kreeg hangend aan het kruis.
Een lastig gedicht, waarbij de vraag blijft wie de “jij” is die haar hart heeft gebroken?
[Vanwege de leesbaarheid op de webpagina heb ik alle regels in tweeën gedeeld.]

Society for me my misery

Society for me my misery
Since Gift of Thee –

J1534/F1195/1881

Bezoek is voor mij een ellende
Sinds ik Jou Geschonken kreeg –

“Society”: gemeenschap, maar Emily Dickinson gebruikt het vaker in de betekenis van ‘bezoek’ of “bezoek ontvangen’.
En deze twee regels zijn zeker ook anders te vertalen. Twee voorbeeldjes van wat zoal mogelijk is:

Sociaal zijn is voor mij een ellende
Vanwege het Cadeau van Jou –

Ofwel:

Deel met mij mijn ellende
Die Jij mij bezorgd hebt.

The fascinating chill that Music leaves

The fascinating chill that Music leaves
Is Earth’s corroboration
Of Ecstasy’s impediment –
‘Tis Rapture’s germination
In timid and tumultuous soil
A fine – estranging creature –
To something upper wooing us
But not to our Creator –

J1480/F1511/1879

De fascinerende rilling die Muziek achterlaat
Is het Aards bewijs
Dat Extase beperkt blijft –
Het is het ontkiemen van Vervoering
In bedeesde en onrustige grond
Een subtiel – ongebruikelijk schepsel –
Dat ons verleidt tot iets hogers
Maar niet tot onze Schepper.