Two butterflies went out at Noon

Two butterflies went out at Noon –
And waltzed upon a Farm –
Then stepped straight through the Firmament
And rested, on a Beam –

And then – together bore away
Opon a shining Sea –
Though never yet, in any Port –
Their coming, mentioned – be –

If spoken by the distant Bird –
If met in Ether Sea
By Frigate, or by Merchantman –
No notice – was – to me –

F571/J533/1863

Twee vlinders kwamen op de Middag uit –
Dansten een wals op een Boerderij –
Stapten toen dwars door de Hemel
En rustten uit, op een Zonnestraal –

En toen – trokken ze samen weg
Op een glinsterende Zee –
Hoewel nergens in een Haven, nog nooit –
Hun komst, gemeld – is –

Of ze met een verre Vogel spraken –
Of in de Eindeloze Zee
Fregat en Koopvaarder tegenkwamen –
Voor mij – kwam er – geen bericht –

“And then” – in het Nederlands klinkt ‘en toen, en toen’ vrij plat. Emily Dickinson gebruikt deze stijlfiguur vaker. Vandaar dat ik het soms letterlijk vertaal.
“Ether”: etherisch, atmosferisch, en figuurlijk ook hemels, eindeloos, eeuwig.

Emily Dickinson heeft het gedicht in 1878 herschreven. Bij de nieuwe versie heeft ze meer dan veertig varianten aangegeven!

Two Butterflies went out at Noon
And waltzed upon a Farm
And then espied Circumference
And caught a ride with him –
Then lost themselves and found themselves
In eddies of the sun
Till Rapture missed Peninsula –
And Both were wrecked in Noon –
To all surviving Butterflies
Be this Fatuity
Example – and monition
To entomology –

Twee vlinders kwamen op de Middag uit –
Dansten een wals op een Boerderij –
En toen bespeurden ze de Ruimte
Maakten er een ritje in –
Toen verloren zij zich en vonden zichzelf
In de wervelingen van de zon
Tot de Extase Vaste grond verloor –
En Beiden omkwamen in de Middag –
Mag voor alle nog levende Vlinders
Deze Stommiteit
Voorbeeld – en waarschuwing zijn
In de insectenleer –

“Circumference” betekent letterlijk de omtrek van een cirkel. “Circumference” is een centraal begrip voor Emily Dickinson. Het heeft voor haar een dynamische betekenis. Een weidse omtrek die alsmaar groter wordt, een cyclus die uitdijt. Vergelijkbaar met de eeuwige cycli in de natuur die steeds meer verwondering opwekken. Het is ook de horizon die naar het goddelijke verwijst. Het is voor Emily Dickinson tevens de onmetelijke verbeelding van de dichterlijke geest.
Een begrip dat – naar mijn mening – een plausibele vertaling geeft is ‘Ruimte’. Denk dan aan de goddelijke ruimte die de natuur omvat en de onmetelijke ruimte die haar dichterlijke geest biedt. Het is zelfs een extatische ruimte.
“Eddies”: draaikolken, wervelingen. Het beeld vind je meer bij mystici (onder andere bij Hildegard van Bingen, Hadewijch).
“Peninsula”: schiereiland. Voor Emily Dickinson heeft het woord vaker de betekenis van vaste grond, veilige haven.

Een selectie uit de vele varianten:
– voor regel 3: “Then overtook – Circumference” (Toen overviel hen ¬– de Ruimte);
– voor regel 4: “And took a Bout with him” (En maakten er een wedstijdje in);
– voor regel 5: “Then chased themselves and caught themselves” (Gingen achter elkaar aan en vingen elkaar);
– voor regel 6: “In fathoms in the sun” (Diep in de zon), “In Rapids of the sun” (In de Kolken van de zon), “In gambols with the sun” (In salto’s met de zon), “In frenzies with the sun” (In een razernij met de zon) en “In antics in the sun” (Uitzinnig in de zon);
– voor regel 7: “Till gravitation missed them” (Tot de zwaartekracht hen losliet). En met nog meer varianten voor “missed” in deze zin: ”chased“ (opjaagde), “humbled” (vernederde), “ejected” (verdreef) en “grumbled” (verveelde);
– voor regel 7 ook: “Until a zephyr pushed them” (Tot een zomerbriesje hen verdreef). En met varianten voor “pushed”: “spurned” (afwees) en “scourged” (geselde).
– voor “wrecked” (regel 8): “Drowned”(Verdronken), “quenched” (doofden uit) en “Whelmed” (werden overstelpt);
– voor “Fatuity” (regel 10): “Biography’ (Levensloop).